Opgestapeld riet Riet tussen planken Riet in buizen
Bamboe in PVC-buis Nestkastje met bamboe Boomschijven
Afrasteringspaaltjes Boomstammetjes Houtblokken
Een blok afvalhout Nectarkroeg Gasbeton
Oude groentenkisten Betonelementen Betonelementen
Elementen van bijenhotels en insectenhotels
Veel insecten waaronder wilde bijen leven in oude kevergaten van dood hout onder meer in afrasteringspaaltjes. In tuinen en op ander plekken ontbreekt dat heel vaak. Deze nestgelegenheid kan kunstmatig worden aangebracht door gaten in houtblokken of dood hout te boren; vorm en grootte van het hout zijn niet van belang. Er kan ook gewoon een paal in de grond worden geslagen.
Voor het maken van nestgelegenheid is een bouwtekening niet nodig, maar soms wel handig. In de praktijk worden verschillende elementen op elkaar gestapeld; vaak binnen een raamwerk van planken, balken en andere ondersteunende elementen. De basiselementen van een bijenhotel bestaan uit: afgestorven holle stengels, dood hout met oude kevergangen of met geboorde gangen (gaten) en elementen die met leem of niet te zware klei worden opgevuld.
Verzamel holle, afgestorven stengels van onder meer riet, braam, vlier of bamboe. lengte 15 tot 20 cm; doorsnee openingen 3-10 (12) mm; horizontaal plaatsen. De stengels moeten aan het eind een knoop bevatten! Bundel deze in een bosje of stop ze in een cilinder van steen, kunststof of een conservenblikje, een houten kistje, kartonnen melkpak of een houten frame/omlijsting. Bamboestengels kunnen bijvoorbeeld ook in voorgeboorde gaten van een kistje of een houtblok worden gestoken.
Houtsoort en houtkwaliteit
Voor bijenhotels zijn de harde houtsoorten het best zoals: eik, beuk, es, tamme kastanje, appel, peer, etc. ook afvalblokken van tropisch hardhout werken uitstekend. Voor de grotere bijen kan zachthout (wilg en populier) ook worden gebruikt, maar het moet dan wel perfect worden geschuurd. Het hout moet onbewerkt (niet geimpregneerd) en goed droog zijn. Dat is dood hout van ca. 2 jaar oud: openhaard kwaliteit. Als het hout te vochtig is, gaat het bij het boren sterk rafelen. De gangen zijn dan onbruikbaar voor de bijen. Tropisch hardhout (afvalblokken) variëren enorm in hun hardheid. Als dat te hard is, vliegt het bij te snel boren in brand dat gepaard gaat met een enorme rookontwikkeling, maar langzaam boren vraagt engelengeduld. Als het niet anders kan moeten de nestgangen met een kettingzaagvijl glad en schoon worden geschuurd. Het dan kan het nog lang duren voordat de brandgeur is verdwenen. Tropisch hardhout is uit ecologische overwegingen ongewenst, maar als je het als het afval beschikbaar hebt, kan je het maar beter gebruiken. Als er bezoekers (mensen) komen, kan dat aanleiding zijn om het verdwijnen van tropische bossen onder de aandacht te brengen. Na het boren moeten de gaten worden uit geklopt, dat scheelt de bijen veel werk.
Vurenhout is ongeschikt of veel minder geschikt voor bijenhotels. In vochtige omstandigheden richten  de beschadigde houtvezels  zich op waardoor de nestgang voor de bijen moeilijker toegankelijk wordt. Ze verliezen dan veel stuifmeel en beschadigen hun vleugels. Ik heb erzelf ook kersbomenhout (fijnspar) bij liggen voor de tronkenbij die daar hars op verzamelt voor zijn nest. In het Zuidoosten van het land zou dat ook voorde harsbij kunnen die heel misschien van het bijen hotel gebruik zal maken. het gebeurt wel, maar het komt zelden voor.
In onze eigen tuin ligt op verschillende plekken ook rottend (vermolmd hout voor de andoornbij die al een reeks v an jaren in de tuin voorkomt.
Boren van nestgangen
De nestgangen zijn 3-10 (12) mm in doorsnee en 5 tot 15 (20) cm diep; aan het einde moeten de nestgangen zijn afgesloten (dus de gang moet korter zijn dan de dikte van het hout). In de praktijk van bijenhotels zijn de nestgangen nooit dieper dan de lengte van de boor. bij boren van 6-12 mm niet langer dan 10-12 cm; bij de dunne boren is dat veel korter, maar vaak lang genoeg voor kleine bijen. De nestgangen mogen geen scheuren bevatten. Bij het boren zo min mogelijk rafels langs de randen van de boorgaten maken. Deze met een opgerold schuurpapiertje of een kettingzaagvijl wegschuren. De kettingzaagvijl (3,2-5 mm) kan in een boormachine worden geplaatst. Na het schuren en boren bevatten de nestgangen veel zaagsel. Klopt dat uit. Vooral bij de harder houtsoorten kan na lang achtereen boren het hout gaan branden. Een brandgeur wordt door bijen waarschijnlijk niet op prijs gesteld. Dus geregeld de boor en het hout laten afkoelen.
Op de zelfde wijze kunnen er ook gaten in stenen en steenachtig materiaal worden geboord, maar geen gasbetonblokken; daar komen geen bijen in. Zowel in hout als in steen moeten de nestgangen aan de achterkant gesloten zijn, dus niet te diep boren!
Boorrichting en dichtheid van de nestgangen

De meeste bijenhotels bevatten houtblokken met nestingangen aan de kopse kant (het zaagvlak). Onder natuurlijke omstandigheden bevinden de nestingangen zich meestal aan de buitenkant van de stam (dus dwars op de nerf). Nestgangen die dwars op de nerf zijn geboord zijn meer natuurlijk en werken beter. Maar er zijn veel voorbeelden die aantonen dat nestingangen aan de kopse kant ook heel goed kunnen werken. Ook met de dichtheid van de nestingangen moet rekening worden gehouden. Als de dichtheid te groot is gaat het hout op allerlei plekken scheuren. En dat kan nadelig zijn voor de bijennesten.

Afdakjes
Te veel vocht is een ongunstige factor voor de nesten. Onder natuurlijke omstandigheden zijn er meestal geen vochtwerende elementen aanwezig (bijvoorbeeld bij afrasteringspaaltjes, hekwerken en dode al dan niet omgevallen bomen. Maar een minder vochtig milieu is beter dan een te vochtig milieu. Dus een afdakje kan geen kwaad of is zelfs beter.
De elementen samenvoegen tot bijenhotels -
Bovenstaande losse elementen kunnen worden samengevoegd tot bijenhotels of bijenmuren. De hoogte van de bijenhotels is afhankelijk van de dikte en breedte van de afzonderlijke elementen, de wijze van stapelen en de ondersteunende structuur.
Oude groentekisten, plantenbakken of andere elementen kunnen met niet te zware klei of leem worden opgevuld. Op bouwmarkten zijn verschillende betonelementen te koop die gemakkelijk kunnen worden gestapeld.
Plaatsing bijenhotels
De bijenhotels zijn het meest effectief als ze met de openingen in zuidelijke richting zijn geplaatst.
Zuid-oostelijk, zuidwestelijk, In het vrije veld ook zuid, maar tegen muur op het zuiden waar de temperatuur in de zomer al snel naar de 40°C kan oplopen is een lichte beschaduwing op het heetst van de dag mogelijk gewenst. Om vochtproblemen te voorkomen, kunnen de elementen met nest gelegenheid het beste minimaal 10-20 cm boven de grond worden geplaatst.
Stabiliteit
Voor de stabiliteit van grote, maar vooral hoge bijen/insectenhotels moeten de zijkanten uit stevig materiaal bestaan. Planken, balken, boomstammen. Deze moeten in de grond worden gegraven of op een andere wijze worden gestut. In principe komt het meest duurzame en zware materiaal onder en snel vergaanbare, lichte materiaal (riet) boven. Als het riet, bamboestokjes of andere plantenstengen zijn ingeklemd tussen stenen, houtschijven of buizen maakt het niet uit op welke plek het wordt aangebracht.
 
Opgestapeld rietOp riet moeten geen andere zware elementen worden gestapeld anders zakt het in en grote vlakken riet moeten om vogels te weren met gaas worden afgeschermd. Terug
 
Rietstengels tussen twee dikke planken die steunen op blokken hout Terug
 
Als riet in buizen wordt geplaatst bijven de stengels hol en het hotel stabiel Terug
 
Een kistje met ingestoken bamboestengels; alleen de gaten van minder dan 12 mmØ zijn bewoond ----Terug
 
Een boomstam met geboorde gaten Terug
 
Een boomstam met scheuren Terug
Houten schijven dunner dan 20 cm. hebben door werking van het hout de neiging om te gaan scheuren. Ingangen met te brede scheuren worden door de bijen gemeden. Op onderstaande foto is dat goed te zien. Vooral de nestgangen met geen of hooguit smalle scheuren zijn bewoond. Spanning in rondhout is te voorkomen door er een wig in te zagen. Ook als inregenen door bijvoorbeeld een afdakje kan worden vermeden, treedt scheurvorming minder snel op.
 
 
Detail van afrasteringspaaltje Terug
Oude ongeïmpregneerde houten afrasteringspaaltjes zijn belangrijke nestplaatsen voor wilde bijen en solitaire wespen die in oude kevergaten nestelen. (zie ook Lefeber, 1989)
 
Gereedschap -- Boren, ijzerzaagje voor bamboestengels (1), schuurpapier (2), kettingzaagvijlen (3) en diverse boren van 4-10 mm.
 
Een stammetje met geboorde gaten van ca. 8 mm doorsnee; een basiselement voor veel bijen hotels --------- Terug
 
Gestapelde houtblokken van boomstammen Terug
 
Een blok afvalhout bewoond door wilde bijen Terug
 
Nestblokken van een nectarkroeg vrijwel alle gaten zijn bewoond Terug
 
Een plaat gasbeton in dezelfde nectarkroeg werkt niet; deze gaten zijn nog steeds onbewoond Terug
 
Oude groentenkisten gevuld met lichte klei voor onder meer sachembijen Terug
 
Betonelementen gevuld met lichte klei en bamboestokjes Terug
 
Er is een grote verscheidenheid aan betonelementen is in de handel Terug
 
Voor strakke vormen zijn ook allerlei rechthoekige betonelementen beschikbaar Terug
 
Dit bijenhotel staat op het westen. In de zomer staat het na 12-3 uur in de zon. Inclusief de koekoeksbijen maken 10 soorten wilde bijen gebruik van deze nestgelegenheid. Terug