Motorcross- en tankbanen, een suggestie voor meer onverharde wegen

Het gaat hier voornamelijk om zandgroeven die die zeer intensief worden gebruikt. Het zijn terreinen die zijn ontstaan door grootschalige afgravingen. Enerzijds is een zandafgraving een stuk vernietiging van het landschap, anderzijds plekken waar nieuwe biodiversiteit zich ontwikkelt. Veel biologen en ecologen hebben hier een zeer positieve kijk op. In honderden Engels- en Duitstalige publicaties worden deze wonden in het landschap bejubeld voor hun bijzondere flora en fauna. De vraag is natuurlijk of dat de geologische vernietiging van een stuk landschap compenseert. Het is niet meer terug te draaien, dus moeten we het toch maar van de positieve kant bekijken. De afgravingen op de Utrechtse Heuvelrug zijn niet meer actief en worden onder meer voor recreatieve doeleinden gebruikt. Een van deze zandafgravingen is het Zandgat Kwintelooyen bij Veenendaal. Zonder recreatie zou deze afgraving volledig dichtgroeien en binnen enkele jaren bos zijn. Voor een groot aantal soorten bijen en vele andere insecten is dat desastreus. Naast het feit dat veel zongebonden planten zullen verdwijnen, verdwijnt het overgrote deel van de nestgelegenheid. Intensieve recreatie zorgt er voor dat veel plekken open blijven waardoor grote populaties van wilde bijen zich kunnen handhaven. De discutabele motorcrossbaan is daar een voorbeeld van. Dit geldt ook voor tankbanen op de hei. Misschien is dat een lichtpuntje.

De banen doen nog het meest denken aan onverharde zandpaden. De laatste halve eeuw zijn deze gedecimeerd. En wat er op het platte land nog van over is, wordt frequent door extreem zware landbouwvoortuigen bereden waardoor een bodenverdichting optreedt die vrijwel al het bodem leven onmogelijk maakt. De vraag is: hoe kunnen we onverharde wegen opnieuw een plek geven op het landschap en daarbij extreme bodemverdichting voorkomen. Motorcossbanen en tankbanen zijn een stimulans om hier over na te denken. Als wilde bijen hier talrijk kunnen nestelen moet dat op andere onverharde wegen en paden ook kunnen.

 
Motorcrossbaan
 
Motorcrossbaan - * = een nestplaats voor bijen
 
Motorcrossbaan
 
Tankbanen
Tankbanen liggen op militaire oefenterreinen, vaak op heideterreinen. De vraag of we hier blij mee moeten zijn wil ik buiten beschouwing laten. Het is in ieder geval een ernstige verstoring van de hei. Gezien vanuit de bijen en andere insecten zoals graafwespen, spinnendoders, zandloopkevers, kan je er niet omheen, te concluderen dat het voor de nestgelegenheid een positief effect heeft. Vooral heidezijdebij en zijn parasitaire heideviltbij profiteren hier duidelijk van. Het zijn vaak de opstaande holle of steile kanten die de meeste nestgelegenheid bieden.
 
Aan de randen nestelen bijen
 
Erosie - Waar het wat bulterig is treedt ook erosie op. Deze plekken worden ook weer voor nestgelegenheid gebruikt.