|
| Grafiek en/of kaartje naar T.M.J .Peeters et al.. Waarneming.nl. en anderen.-- |
| Grote tot zeer grote bijen (10-16 mm); de mannetjes zijn opvallend groter dan de vrouwtjes, vooral bij de paring is dat goed te zien; met gele wespachtige tekening; gele dwarsvlekken op het achterlijf; het middengedeelte van het achterlijf is zwart. Voorvleugels met 2 ongeveer even grote submarginale cellen; de tweede teruglopende ader mond uit voorbij het einde van de tweede submarginale cel de bijen zijn onopvallend behaard, maar vooral van opzij duidelijk zichtbaar. |
| Vrouwtje: zijvlekken op het achterlijf niet onderbroken, buikschuier goudgeel; 10 -13 mm |
Mannetje: een aantal zijvlekken meestal onderbroken en met gebogen doorns op het
eind van het achterlijf; 10-16 mm. |
| Vliegperiode: vanaf eind mei tot begin september. Vliegt afhankelijke van de temperatuur van 7.30 tot 20.30 zomertijd (in tuinen bij 20-25°C) |
| Habitat: vooral in tuinen in oudere buurten, parken, overhoeken, bij oude stenige bouwwerken zoals forten, kastelen etc. spoorwegemplacementen, fabrieksterreinen, dijken; duinen; in stedelijk gebied ook in bermen, oevers en vijvertaluds, tuintjes bij woonboten. |
| Nesten: in dood hout, in speten en gaten van muren en leemwanden, in holle plantenstengels, kunstmatige nestgelegenheid in houtblokken. De bekleding van de nesten verzamelen deze bijen donsachtige plantenharen van bladeren en stengels, onder meer van ezelsoor, toortsen en stinkende ballote, wollig vingerhoedskruid, prikneus. Heel vaak haren van tuinplanten. |
| Koekoeksbijen: zeer waarschijnlijk geelgerande tubebij
(Stelis punctulatissima). |
| --- --- |
| Bloembezoek: grote wolbij heeft een sterke voorkeur voor bepaalde kruidachtige planten: |
| |
Lipbloemenfamilie: betonie, ezelsoor, gamander , hartgespan, Kleine bergsteentijm, moerasandoorn,
stinkende ballote, scharlei, kleine steentijm, bosandoorn, paarse dovenetel. |
| |
Vlinderbloemenfamilie: kruipend stalkruid, kattendoorn, luzerne, bont kroonkruid, gewone rolklaver, moerasrolklaver, lupine. |
| |
Helmkruid-/weegbreefamilie: wollig vingerhoedskruid, muurleeuwebek, grote leeuwenbek inclusief cultivars, paarse leeuwenbek, vlasbekje, vingerhoedskruid. |
| |
Ruwbladigenfamie: gewone ossentong. |
|
| Voorkomen in Nederland: grote wolbij is van een relatief weinig waargenomen soort in de jaren tachtig tot een algemene soort uitgegroeid; komt thans in vrijwel heel het land voor, vooral in de bebouwde kom en bij woningen en gebouwen op het platte land. |
| Beheer: in het stedelijk gebied gaat het om aan aantal vrij stabiel overblijvende planten die voor grote wolbij van betekenis zijn Dat zijn vooral moerasandoorn, moerasrolklaver, gewone rolklaver; lokaal en in het buitengegebied en vooral op dijktaluds en in bermen in Zuidwest-Nederland en in Zuid-Limburg: kattendoorn, kruipend stalkruid, en bont kroonkruid, in combinatie met deze soorten kan ook luzerne van betekenis zijn. Voor het vegetatiebeheer betekent dat: niet maaien ruim vóór en tijdens de bloeiperiode. |
| Plantencombinaties voor (sier) tuinen en bij bijenhotels: grote wolbij is een zeer opvallende bij; niet alleen door zijn kleur maar ook door het gedrag van de mannetjes. Deze bij is een aanwinst voor iedere tuin.De volgende planten passen het beste in gemiddelde tuinen: bergsteentijm, betonie, hartgespan, stinkende ballote, echte gamander, ezelsoor, scharlei, bont kroonkruid, wollig vingerhoedskruid, muurleeuwebek, paarse leeuwenbek. De overige soorten kunnen ook worden toegepast, maar die komen vaak beter tot hun recht in de openbaar groen en meer natuurlijke tuinen. |
| Ervarigingen in een stadstuin van Cor evers: http://www.tuinwild.nl/pdf/gr-wolbij.pdf (bevat ook een video-opname) |
| -- |
| Vrouwtje grote wolbij |
Terug |
 |
| -- |
| Mannetje grote wolbij |
Terug |
 |
| -- |
| Mannetje grote wolbij |
Terug |
 |
| -- |
| Einde achterlijf mannetje |
Terug |
 |
| -- |
| Paring grote wolbij op stinkende ballote: mannetje (boven) is opvallend groter dan het vrouwtje (onder) |
Terug |
 |
| |
| Paring op ezelsoor |
 |
| |
| Grote wolbij (paring) op Scharlei |
 |
| -- |
| Grote wolbij (vr) bij nest in een nestblok |
Terug |
 |
| |
| Grote wolbij (vr) bij nest in een nestblok |
 |
| |
| Grote wolbij (m) bij nest in een nestblok |
 |
| |
| Grote wolbij (m) bij nest in een nestblok |
Terug |
 |
| -- |
| Territorium gedrag mannetjes |
-- Terug |
 |
Gedrag: de mannetjes hebben een zeer sterk territorium gedrag. Net al bij vogels worden andere mannetjes weggejaagd. In de vlucht draaien de bijen dan vaak net als katten om elkaar heen. Ook de meeste andere bijen worden weggejaagd.
Honingbijen worden op een zeer agressieve wijze aangevallen waarbij één van de achterste vleugels wordt afgebeten. De honingbijen kunnen dan niet meer vliegen en ook geen richting meer houden bij het lopen. Deze bijen sterven dan binnen enkele dagen. (De bijen zijn dus niet kreupel zoals dat ooit eens (bron volgt later) door Jac. P. Thijsse werd beschreven. Op plekken waar honingbijen foerageren en waar de grote wolbij talrijk voorkomt, kunnen tientallen aangevallen honingbijen op de grond rondkruipen. |
| Ook hommel worden op op een zeer agressieve wijze aangevallen, die vallen dan geregeld van de bloemen af, maar gaan daarna weer ongestoord verder. |
| Opmerking natuureducatie: door de grote en het opvallende gedrag van deze bijen vooral interessant voor natuureducatie.------- |
| |
|
| Een mannetje valt hommel op betonie aan1.Ik zou een hommel fotograferen, maar dit dit liep anders. |
Terug |
 |
| |
| Een mannetje valt hommel aan 2 |
Terug |
 |
| |
|
| Een mannetje valt hommel aan 3 |
Terug |
 |
| |
| Een mannetje valt hommel aan 4 |
Terug |
 |
| |
| Een mannetje valt hommel aan De hommel valt, maar is onverstoorbaar, gaat daarna gewoon verder |
Terug |
 |
| |
| -- |
| Ezelsoor - Stachys bysantina |
Terug |
|
| |
| Een foeragerend mannetje op ezelsoor |
 |
| |
| Mannetje wacht de foeragerende vrouwtje op ezelsoor |
-- |
 |
| --- |
| Betonie - Stachys officinalis |
Terug |
 |
| |
| Betonie |
 |
| |
| Betonie |
 |
| |
| Betonie |
 |
| |
| Betonie |
 |
| -- |
| Grote wolbij mannetje bij gamander |
Terug |
|
| |
| Grote wolbij mannetje bij gamander |
 |
| --- |
| Grote wolbij (m) op hartgespan |
Terug |
 |
| |
| Grote wolbij (m) op hartgespan |
 |
| |
| Grote wolbij (m) op hartgespan |
 |
| --- |
| Wijfje grote wolbij op kleine bergsteentijm: van opzij is de beharing duidelijk zichtbaar |
Terug |
 |
| |
| Mannetje grote wolbij op kleine bergsteentijm |
 |
| --- |
| Grote wolbij wijfje op moerasandoorn: met niet onderbroken zijvlekken |
Terug |
 |
| |
| Grote wolbij mannetje op moerasandoorn (links) en wijfje op ezeloor (rechts) |
|
|
| |
| Grote wolbij (vr) op stinkende ballote |
Terug |
 |
| |
| Grote wolbij (vr) op stinkende ballote |
|
 |
| |
| Grote wolbij (paring) op stinkende ballote |
|
|
 |
| --- |
| Grote wolbij (m)op weg naar Scharlei |
Terug |
 |
| |
| Grote wolbij (vr) op Scharlei |
 |
| |
| Grote wolbij (vr)op Scharlei |
 |
| ---- |
| Grote wolbij (vr) op weg naar wollig vingerhoedskruid |
Terug |
 |
| |
| Grote wolbij (vr) op wollig vingerhoedskruid |
 |
| |
| Grote wolbij (vr) op wollig vingerhoedskruid |
 |
| ---- |
| Muurleeuwenbek wordt alleen regelmatig door grote wolbij bezocht als er ook andere bijenplanten in de buurt staan waar deze bij op vliegt. |
Terug |
 |
| ---- |
| Grote wolbij (vr) op weg naar grote leeuwenbek. Als een aantal van boven genoemde planten aanwezig is kan grote leeuwenbek geregeld door grote wolbij worden bezocht. Dit geldt ook voor vlasbekje. Het bloembezoek is ook afhankelijk van de grootte van de bloem en bij. Kleinbloemige cultivars worden beter bezocht dan grootbloemige variëteiten. Grote bijen kunnen beter een toegang forceren dan kleine bijen. Het bezoek van hommels maakt de bloem ook toegankelijker. Dit laatste zien we ook bij vlasbekje. |
Terug |
 |
| |
| Grote wolbij (vr)op grote leeuwenbek cv. |
 |
| |
| Grote wolbij (m)op grote leeuwenbek cv. |
 |
| ---- |
| Vrouwtje bij paarse leeuwenbek |
Terug |
 |
| |
| Mannetje op paarse leeuwenbek |
 |
| |
| Vrouwtje bij paarse leeuwenbek |
Terug |
 |
| ---- |
| Grote wolbij (vr)op weg naar Lupine |
Terug |
 |
| |
| Grote wolbij (vr) op Lupine |
|
 |
| ---- |
| Mannetje bij gewone ossentong |
Terug |
 |
| |
| Vrouwtje op gewone ossentong |
 |
| |
| Vrouwtje op gewone ossentong |
 |
| |
| Grote wolbij op bontkroonkruid |
Terug |
 |
| |
| Grote wolbij op bontkroonkruid |
 |
| |
| Grote wolbij op bontkroonkruid |
 |
| |
| Grote wolbij op bontkroonkruid |
 |
| |
| Incidenteel is grote wolbij foeragerend ook op andere planten aan te treffen. Bijvoorbeeld op gele ganzenbloem. Maar alleen als een aantal van de bovengenoemde planten in de naaste omgeving voorkomen. |
Terug |
 |
| |
| Gele ganzenbloem |
 |
| ---- |
| Geelgerande tubebij (Stelis punctulatissima) |
Terug |
|
 |
| |
